Καρδιακή ανακοπή

Η αιφνίδια καρδιακή ανακοπή αποτελεί μία από τις κύριες αιτίες θανάτου παγκοσμίως, καθώς σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας περίπου 6 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν κάθε χρόνο εξαιτίας της. Χαρακτηριστικό της είναι ότι εκδηλώνεται όχι μόνο σε ασθενείς με γνωστό ιστορικό καρδιοπάθειας αλλά και σε άτομα που δεν έχουν εμφανίσει πρόδρομα συμπτώματα, με τον θάνατο να αποτελεί σε κάποιες περιπτώσεις το πρώτο σύμπτωμα.

Πολλές είναι οι αιτίες που μπορούν να οδηγήσουν σε καρδιακή ανακοπή, με τη στεφανιαία νόσο να κατέχει την πρώτη θέση. Ακολουθούν οι μυοκαρδιοπάθειες, οι συγγενείς καρδιοπάθειες, οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές, η αναπνευστική ανεπάρκεια, το τραύμα, η υποθερμία, η χρήση ναρκωτικών και πολλές ακόμη.

Σε αντίθεση με το έμφραγμα, όπου η καρδιά συνεχίζει να λειτουργεί και ο πάσχων έχει αισθήσεις ενώ μπορεί να εμφανίζει συμπτώματα όπως συσφιγκτικό πόνο στον θώρακα ή δύσπνοια, στην καρδιακή ανακοπή η καρδιά σταματά ξαφνικά τελείως. Αυτό οδηγεί άμεσα στην κατάρρευση του ατόμου και στην παύση της φυσιολογικής αναπνοής. Η καρδιά αδυνατεί να εξωθήσει αίμα στα ζωτικά όργανα του σώματος, κυρίως στον εγκέφαλο, και εφόσον δεν υπάρξει άμεση παρέμβαση, ο θάνατος επέρχεται μέσα σε λίγα λεπτά.

 

 

Ο ρόλος της ΚΑΡΠΑ

Η επιβίωση σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από την άμεση ανταπόκριση των αυτοπτών μαρτύρων (παρευρισκομένων) μέχρι την άφιξη της εξειδικευμένης βοήθειας, που στη χώρα μας είναι το ΕΚΑΒ. Θα πρέπει να εφαρμοστεί μία σειρά ενεργειών που θα δώσει τη δυνατότητα στο άτομο να κρατηθεί στη ζωή. Έρευνες δείχνουν ότι η άμεση έναρξη Καρδιοπνευμονικής Αναζωογόνησης (ΚΑΡΠΑ) – δηλαδή η εφαρμογή εξωτερικών θωρακικών συμπιέσεων και εμφυσήσεων διάσωσης – μέχρι την άφιξη του ασθενοφόρου ή του απινιδωτή, τριπλασιάζει τις πιθανότητες επιβίωσης.

Οι συμπιέσεις υποκαθιστούν τη λειτουργία της καρδιάς, αναγκάζοντάς την να εξωθήσει αίμα στα ζωτικά όργανα και κυρίως στον εγκέφαλο, ενώ οι εμφυσήσεις μεταφέρουν οξυγόνο στους πνεύμονες.

Ο εγκέφαλος είναι το όργανο με τη μικρότερη αντοχή στην έλλειψη οξυγόνου. Κάθε λεπτό που περνά χωρίς την εφαρμογή συμπιέσεων και εμφυσήσεων, τα κύτταρά του καταστρέφονται με ρυθμό 7–10%. Είναι σημαντικό να γίνει σαφές ότι οι πιθανότητες να αρχίσει το άτομο να αναπνέει ξανά κανονικά μόνο με την εφαρμογή συμπιέσεων και εμφυσήσεων είναι ελάχιστες. Ο σκοπός αυτών των ενεργειών είναι να συντηρήσουν τον εγκέφαλο, εξωθώντας σε αυτόν οξυγονωμένο αίμα μέχρι να έρθει ο απινιδωτής που θα επαναφέρει την καρδιά σε κανονική λειτουργία.

 

Αυτόματοι Εξωτερικοί Απινιδωτές (ΑΕΑ)

Ο Αυτόματος Εξωτερικός Απινιδωτής (ΑΕΑ - Automated External Defibrillator, AED) είναι μια φορητή ηλεκτρονική συσκευή η οποία αναλύει τον καρδιακό ρυθμό και χορηγεί, όταν χρειάζεται, ένα ηλεκτρικό shock στην καρδιά ώστε να την επαναφέρει στη φυσιολογική της λειτουργία. Πρόκειται για μία αξιόπιστη και ασφαλή συσκευή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε έχει εκπαιδευτεί στη χρήση της και τηρεί βασικούς κανόνες ασφαλείας. Δεν είναι απαραίτητο να είναι κάποιος επαγγελματίας υγείας για να χρησιμοποιήσει έναν ΑΕΑ, καθώς προβλέπεται η χρήση του και από απλούς πολίτες.

                                 

Η εφαρμογή του σε περιπτώσεις καρδιακής ανακοπής είναι πολύ εύκολη: από τη στιγμή που θα ενεργοποιηθεί η συσκευή πατώντας το κουμπί “ON”, καθοδηγεί συνεχώς τον χρήστη με ηχητικές και οπτικές οδηγίες. Ο ΑΕΑ διαθέτει εξελιγμένο μικροεπεξεργαστή που συλλέγει και αναλύει τα δεδομένα από την καρδιά του θύματος και αποφασίζει αν θα πρέπει να χορηγηθεί ρεύμα ή όχι. Συνεπώς, την απόφαση για τη χορήγηση ρεύματος την λαμβάνει ο απινιδωτής και όχι ο χρήστης. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει περίπτωση να χορηγηθεί κατά λάθος απινίδωση σε θύμα που δεν τη χρειάζεται.

Η παρουσία ΑΕΑ στον χώρο της κατάρρευσης έχει αποδειχθεί ότι πολλαπλασιάζει τις πιθανότητες επιβίωσης, ειδικά όταν εφαρμοστεί μέσα στα πρώτα 3-5 λεπτά. Είναι ένα πολύτιμο εργαλείο ζωής που πρέπει να είναι προσβάσιμο σε όλους, καθώς αποτελεί βασικό στοιχείο επιβίωσης σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής.

Εκπαίδευση

Οι στατιστικές δείχνουν ότι περίπου το 75% των ανακοπών συμβαίνουν στο σπίτι. Αυτό καταδεικνύει πόσο σημαντική είναι η γνώση της Βασικής Υποστήριξης της Ζωής, καθώς τις περισσότερες φορές που θα χρειαστεί να βοηθήσουμε κάποιον, θα πρόκειται για δικό μας άνθρωπο.

Η εκπαίδευση σε αυτές τις σωτήριες τεχνικές γίνεται μέσω δια ζώσης παρακολούθησης πιστοποιημένων σεμιναρίων, όπου εκτός από τη θεωρητική ενημέρωση πραγματοποιείται και πρακτική εξάσκηση πάνω σε ειδικά εκπαιδευτικά προπλάσματα. Στην Ευρώπη, ο καθ’ ύλην αρμόδιος επιστημονικός φορέας για θέματα αναζωογόνησης (βασικής και εξειδικευμένης) είναι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Αναζωογόνησης (ERC – European Resuscitation Council). Το ERC, εκτός από την έκδοση κατευθυντήριων οδηγιών (οι ισχύουσες εκδόθηκαν πριν από δύο μήνες στο συνέδριό του στο Ρότερνταμ της Ολλανδίας), υλοποιεί πιστοποιημένα εκπαιδευτικά προγράμματα τόσο για απλούς πολίτες όσο και για επαγγελματίες υγείας.

Αγαπητέ αναγνώστη, αγαπητή αναγνώστρια, μη μένεις αδρανής. Φρόντισε να εκπαιδευτείς εσύ και το οικογενειακό σου περιβάλλον, γιατί τη δεδομένη στιγμή οι ενέργειές σου μπορεί να κάνουν τη διαφορά - τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου.

 

Βιβλιογραφία: Γκούρτσας Ν. Πρώτες Βοήθειες μέσα από τα μάτια του Ειδικού. 2024.

Εκδόσεις Δίσιγμα. σ. 39-111.

Website συγγραφέα:

www.nikosgkourtsas.gr

Φωτογραφίες: Θεοφάνης Παπαευστρατίου