Τσίμπημα οχιάς

Στη χώρα μας υπάρχουν 23 είδη φιδιών, από τα οποία η οχιά είναι το μόνο που είναι δηλητηριώδες και πραγματικά επικίνδυνο για τον άνθρωπο. Ο φόβος για τα φίδια είναι σε μεγάλο βαθμό αβάσιμος, καθώς τα δαγκώματα από αυτά σπάνια είναι θανατηφόρα και στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων οι πάσχοντες αναρρώνουν πλήρως. Αυτό επιβεβαιώνουν στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σύμφωνα με τα οποία από το 2000 έως το 2014, έξι άνθρωποι πέθαναν στη χώρα μας από τσίμπημα οχιάς, οι οποίοι έπασχαν όλοι από χρόνια νοσήματα. Παρά τη φήμη της, η οχιά δεν είναι επιθετικό ζώο και όταν αντιληφθεί κάποια κίνηση κοντά της, η πρώτη της αντίδραση είναι να παραμείνει ακίνητη για να μην εντοπιστεί. Αν την πλησιάσετε, θα νιώσει ότι απειλείται, θα κουλουριαστεί, θα πάρει αμυντική στάση και θα γυρίσει το κεφάλι της προς το μέρος σας, έτοιμη να σάς αντιμετωπίσει. Δραστηριοποιείται όλη την ημέρα, προτιμώντας βραχώδεις, ηλιόλουστες, πλαγιές με χαμηλή βλάστηση ή βράχους και ξερολιθιές, με τα περισσότερα δαγκώματα να συμβαίνουν το καλοκαίρι.

 

Πώς θα την αναγνωρίσετε

Η οχιά έχει μήκος 60 - 80 εκατοστά, με τα θηλυκά να είναι μεγαλύτερα και βαρύτερα από τα αρσενικά. Το κεφάλι της είναι ευδιάκριτα τριγωνικό λόγω των αδένων στα μάγουλά της που αποθηκεύουν δηλητήριο. Το χρώμα της μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την περιοχή, αλλά συνήθως τα θηλυκά είναι καφέ, ενώ τα αρσενικά είναι γκρι και πιο έντονα χρωματισμένα. Το χαρακτηριστικό αποτύπωμα που αφήνει το δάγκωμά της επάνω στο δέρμα είναι δύο μικρές τρύπες σε απόσταση 1 - 2 εκατοστών η μία από την άλλη.

 

  

Σημεία και συμπτώματα δαγκώματος οχιάς

 

Μετά το δάγκωμα εμφανίζονται τα παρακάτω σημεία και συμπτώματα:

·         Έντονος  καυστικός  πόνος  στην  περιοχή  του  δαγκώματος

·         Οίδημα (πρήξιμο) το οποίο αρχίζει μέσα σε λίγα λεπτά και μπορεί να  επεκταθεί  σε  ολόκληρο  το  άκρο.

·         Μώλωπες και φουσκάλες γεμάτες με αίμα που  εμφανίζονται  ώρες  αργότερα.

Σε  σοβαρότερες  περιπτώσεις  μπορεί  να  εμφανιστούν:

·         Ναυτία  ή / και  έμετος

·         Κεφαλαλγία

·         Ζάλη

·         Καταβολή  δυνάμεων

·         Χαμηλή  αρτηριακή  πίεση 

·         Έντονη  εφίδρωση

·         Πυρετός  με  ή  χωρίς  ρίγος

·         Μυϊκός  τρόμος  και  σπασμοί

·         Διαταραχές  όρασης 

·         Λιποθυμία

·         Οξεία  αλλεργική  αντίδραση

Πρώτες βοήθειες

·       Πριν  κάνετε  οτιδήποτε  άλλο  φροντίστε  να  απομακρυνθείτε  από  το  χώρο  του  συμβάντος. Τα  φίδια  δεν  κινούνται  γρήγορα  και  μπορεί  να  βρίσκονται  κάπου  κοντά.

·       Φορέστε  γάντια, καθησυχάστε  τον  πάσχοντα  και  βάλτε  τον  να  ξαπλώσει  στο  έδαφος.

·       Μη  του  δώσετε  να  φάει  ή  να  πιει  τίποτα.

·       Κόψτε  τα  ρούχα  για  να  αποκαλυφθεί  η  περιοχή  του  δαγκώματος.

·       Αφαιρέστε  γρήγορα  τυχόν  κοσμήματα  που  υπάρχουν  στο  άκρο  γιατί  λόγω  του  οιδήματος  που  αναπτύσσεται  αυτό  δε  θα  είναι  εφικτό  αργότερα.

·       Καθαρίστε  το  σημείο  του  δαγκώματος  με  νερό  και  σαπούνι  για  να  απομακρύνετε  τυχόν  υπολείμματα  του  δηλητηρίου  από  την  επιφάνεια  του  δέρματος  αλλά  και  για  να  το  καθαρίσετε  από  μολυσματικά  βακτήρια  που  υπάρχουν  στο  στόμα  του  φιδιού.

·       Καλύψτε  στη  συνέχεια  με  αποστειρωμένες  γάζες  και  σταθεροποιήσετε  τες  χαλαρά  μ’ έναν  ελαστικό  επίδεσμο  χωρίς  όμως  να  ασκείται  πίεση  στο  σημείο. Η  άσκηση  πίεσης  στην  περιοχή  του  δαγκώματος  με  χρήση  ελαστικού  επιδέσμου  στοχεύοντας  στην  καθυστέρηση  της  εξάπλωσης  του  δηλητηρίου  δε  συστήνεται  πλέον  για  δαγκώματα  από  οχιά.

·       Αν  το  δάγκωμα  είναι  σε  άκρο  κρατήστε  το  όσο  το  δυνατόν  κάτω  από  το  επίπεδο  της  καρδιάς  και  ακινητοποιήστε  το  με  χρήση  αυτοσχέδιου  ή  έτοιμου   νάρθηκα.

·       Εάν  το  άτομο  εμφανίσει  σημεία  και  συμπτώματα  οξείας  αλλεργικής  αντίδρασης  (έντονη  δύσπνοια, οίδημα  προσώπου  κλπ)  και  έχετε  μαζί  σας  αυτοχορηγούμενη  αδρεναλίνη  (Anapen)  χορηγήστε  την  άμεσα.

·       Κρατήστε  τον  πάσχοντα  όσο  το  δυνατόν  ακίνητο  και  φροντίστε  για  τη  γρήγορη  μεταφορά  του  στο  νοσοκομείο.

   Λάθη που πρέπει να αποφεύγονται

·       Μη  χαράζετε  την  περιοχή  του  δαγκώματος  με  μαχαίρι  ή  ξυράφι  καθώς  και  το  δηλητήριο  δεν  απομακρύνεται  αλλά  παράλληλα  προκαλούνται  και  τραυματισμοί. 

·       Μην  επιχειρείτε  να  αναρροφήσετε  δηλητήριο  από  την  πληγή, ιδίως  με  το  στόμα  σας  καθώς  αυτό  είναι  όχι  μόνο  αναποτελεσματικό  αλλά  και  επικίνδυνο  εάν  υπάρχουν  πληγές  στο  στόμα  σας.

·       Μην  τοποθετείτε  πάγο  ή  ψυχρά  επιθέματα  διότι  αυτά  δεν  βοηθούν  στον  περιορισμό  της  εξάπλωσης  του  δηλητηρίου.

·       Μην  χορηγείτε  οινοπνευματώδη  καθώς  αυτό  επιταχύνει  την  απορρόφηση  του  δηλητηρίου  από  τον  οργανισμό.

·       Μην  εφαρμόζετε  ίσχαιμη  περίδεση  πάνω  από  το  σημείο  του  δαγκώματος  με  σκοπό  τη  διακοπή  της  κυκλοφορίας  του  αίματος  και  τον  περιορισμό  της  εξάπλωσης  του  δηλητηρίου. Ο  εγκλωβισμός  του  δηλητηρίου  σ’  ένα  συγκεκριμένο  σημείο  του  σώματος  ενισχύει  τοπικά  τη  δράση  του  προκαλώντας  σοβαρές  βλάβες  των  ιστών  της  περιοχής

Αντιοφικός ορός

Τα  τελευταία  χρόνια  η  χορήγηση  αντιοφικού  ορού  έχει  σχεδόν  εκλείψει  και  εφαρμόζεται  μόνο  σε  πολύ  σοβαρές  περιπτώσεις  κάτω  από  στενή  ιατρική  παρακολούθηση  και  μόνο  σε  οργανωμένα  νοσοκομεία. Ο λόγος  είναι  ότι   σε  αρκετές  περιπτώσεις  έχουν  εμφανιστεί  δυσάρεστες  παρενέργειες  όπως  οξείες  αλλεργικές  αντιδράσεις. Η χορήγηση αντιοφικού  ορού  αποτελεί  το  έσχατο  μέτρο  στην  αντιμετώπιση  του  δαγκώματος της  οχιάς, μέτρο  όμως  που  θα  ληφθεί  από  την  ιατρική  ομάδα  στο  νοσοκομείο  και  όχι  από  αυτόν  που  θα  δώσει  τις  πρώτες  βοήθειες.

Βιβλιογραφία

Γκούρτσας Ν. Πρώτες Βοήθειες μέσα από τα μάτια του Ειδικού. 2024. Εκδόσεις Δίσιγμα. σ. 294-299.

Website συγγραφέα: nikosgkourtsas@gmail.com